Powědki wo wodźe - Jako 'šće wódni mužojo běchu...

Wječor w dwěmaj dźělomaj powěda wo wodźe we Łužicy – wo poćahu čłowjeka z přirodu – kaž tež wo serbskich bajowych postawach a wo nałožkach. Serbski wuměłc Jan Hempel (1917–1998) bě w swojim studiju w Drježdźanach w nadawku DEFA produkował 25mjeńšinski trikowy film z klankami „Hdyž hišće wódni mužoo běchu“.  Hižo 1974 bě Hempel knihu za dźěći „Kak bu wódny muž braška“ w Ludowym nakładnistwje Domowina wudał, kotraž jemu jako literarna předłoha za film słužeše.

W małej wsy we Łužicy bydleše Hanka, dźowka młynka. Je tak šikwana, zo jeje bratraj wšo dźěło w domjacnosći rady za nju přewozmjetaj. Hanka přeju sej tuž mandźelskeho, kotryž by ju runje tak zapleńčował. Krala kokošow z Błótow Hanka – runja druhim holičam – za muža měć nochcyše. Nochcyše dźě dźeń wote dnja jeho kopicu kokoši picować! Hanka lubuje pocharja Jana, kotryž na dudach hraje, hdyž su reje. Hišće bóle wšak by so Hance lubiło, hdy by Jan husle hrał. A wódny muž jemu kuzłarske husle dari. Jako dźak měješe Jan synow wódneho muža husle hrać nawučić. Jónu Jan, kaž sej Hanka přeješe, na šumjelu přijěcha. Hdyž kón nadobo mjakotaše, so wukopa, zo je překuzłany kozoł. Skónčnje so wódny muž rozsudźi, zo budźe braška na wulkotnym serbskim kwasu, kotryž z połnej paru přihotowachu. Tři dny wódni mužojo a hosćo z Hornjeje a Delnjeje Łužicy kwasowachu. A Hance so nadobo zalubi, so tohorunja gratu přimać: Pleće šawle za wódnych muži, zo njebychu w zymje wjace mjerznyli.

Krótki trikowy film zwobraznja typisku łužisku krajinu: bujne pastwišća a ze słomu kryte kładźite domy, hórki a bahna a zapřija wšelake rjane folkloristiske elementy. Prěnjotna wersija filma bě němska. Michał Cyž a Tomas Kreibich-Nawka staj ju wobdźěłałoj, tak zo so twórba nětko prěni raz w hornjoserbskej a delnjoserbskej wersiji z němskimi podtitulemi předstaja. Dieter Kempe je swoju originalnu kompoziciju za prěni film hišće raz zrekonstruował. Hudźbu je orchester SLA pod nawodom Georgiosa Balatsinosa nahrawał. Rěčnik w hornjoserbskej filmowej wersiji je Měrko Brankačk.

Ze swojej twórbu „Geschichten vom Wasser” je Jurij Brězan 1986 literarny apel sformulował: Čłowjek ma zamołwiće z wodu wobchadźeć, zo by tež za přichodne generacije dosć tuteje drohotneje resursy było. Jurij Brězan powěda wo rěčce, kotraž blisko statoka powědarja-starca ćeće, wo podeńdźenjach jeho žiwjenja, ale tež wo počasach a wo lubosći. Jěwa-Marja Čornakec je Brězanowu wuprajiwu prozu z jeje wobrazami wšědneho dnja zeserbšćiła jako „Powědki wo wodźe”. Z čornej tušu rysowane ilustracije su z pjera Iris Brankačkoweje.   

Po premjerje knihi a filma zahraje skupina „Holaski” k rejam.